خبرگزاری آیصد (جدیدترین و جذاب ترین اخبار ایران و جهان)

نشر توسط:admin Views 23 تاریخ : 3 ارديبهشت 1395

 طرح واره ها بدلیل برآورده نشدن نیازهای هیجانی دوران کودکی بوجود می آیند این نیاز ها در پنج حیطه هستند.همه انسان ها این نیازها را دارند، که البته در برخی شدت این نیاز ها بیشتر است. افرادی که واجد سلامت روان هستند توانسته اند و می توانند این نیاز ها را بطور سازگارانه ای ارضاء کنند. گاهی اوقات تعامل بین خلق و خوی فطری کودک و محیط به جای ارضاء این نیازها منجر به ناکامی می شود. هدف طرح واره درمانی این است تا به مراجعه کنندگان کمک کند راه های سازگارانه تری برای ارضاء این  پنج نیاز پیدا کنند

1-   حیطه دلبستگی ایمن به دیگران که شامل نیاز به امنیت ،محبت،ثبات و پذیرش است. در صورت برآورده نشدن این حیطه احساس طرد شدگی در فرد بوجود خواهد آمد و طرح واره های محرومیت هیجانی،بی ثباتی/رها شدگی،بی اعتمادی/بدرفتاری،نقص و شرم و انزوای اجتماعی/بیگانگی در فرد شکل می گیرد. اشکال در این حیطه این باور نا هوشیار را ایجاد می کند که نیازهای فرد برای امنیت،ثبات،محبت،همدلی،در میان گذاشتن احساسات و پذیرش و احترام به شیوه قابل پیش بینی ارضا نخواهد شد،این طرح واره ها معمولا در خانواده هایی دیده می شود که بی عاطفه،سرد،مضایقه گر،منزوی،تندخو،غیر قابل پیش بینی یا بد رفتار بوده اند، معمولا افرادی که درگیر این طرح واره ها هستند نمی توانند د لبستگی ایمن و رضایت بخشی با دیگران برقرار کنند. و بطور شتاب زده ای از یک رابطه به رابطه دیگر پناه می برند و یا از برقراری رابطه بین فردی عمیق احتناب می کنند. در طرح واره رها شدگی/بی ثباتی فرد اعتقاد نا هوشیار دارد که افرا فقط برای مدت کوتاهی در کنارش هستند و بزودی وی را رها خواهند کرد،در طرح واره بی اعتمادی/بدرفتاری فرد اعتقاد دارد که دیگران با کوچکترین فرصت ار آنها سوء استفاده می کنند،تحقیرشان می کنند ،دروغ می گویند،فریبشان می دهند و بدرقتاری می کنند. در طرح واره محرومیت هیجانی انتظار ندارند نیاز آنها به محبت ،همدلی و حمایت توسط اطرافیانشان برآورده شود. در طرح واره نقص/شرم خود را افرادی بی ارزش،بد،حقیر می دانند که چنانچه در معرض دید دیگران باشند بدون شک طرد خواهند شد. این نواقص می تواند در ظاهر یا ویژگی های شخصیتی باشد.  در طرح واره انزوای اجتماعی/بیگانگی فرد احساس متفاوت بودن و وصله ناجور بودن دارد و احساس می کند به هیچ جمعی تعلق ندارد.

2-   حیطه خود گردانی،کفایت و هویت که در صورت برآورده نشدن این حیطه طرح واره های وابستگی/بی کفایتی، خود تحول نیافته/گرفتار و شکست در فرد شکل می گیرد.

خود گردانی یعنی توانایی فرد برای جدا شدن از خانواده و داشتن عملکرد مستقل

،افراط و تفریط در نگهداری از کودک منجر به بروز این مشکلات می شود. این افراد در سیطره زندگی خود از محیط اطرافشان انتظاراتی دارند که در کسب عملکرد مستقل و جدایی و تفرد از والدین ایجاد مشکل می کند. این افراد نمی توانند هویت مستقلی پیدا کنند و نتیجه آن ضربه به خودباوری و اعتماد به نفس شان است،نمی توانند اهداف مشخصی برای خود تبیین کنند و نیازمند حمایت های پایدار والدین هستند. در دوران بزرگسالی مثل یک کودک کم سن و سال عمل می کنند.

3-   حیطه آزادی در بیان نیازها و هیجان های سالم که در صورت برآورده نشدن محدودیت های مختل کننده ای برای فرد ایجاد می کند. محدودیت های درونی آنها در خصوص احترام متقابل و خویشتن داری به اندازه کافی رشد کرده است. ممکن است این افراد خود خواه ،لوس،بی مسئولیت و خود شیفته به نظر بیایند. انها در خانواده های بزرگ شده اند که خیلی سهل انگار یا بیش از حد مهربان بوده اند. انها در دوران کودکی قوانینی که دیگران رعایت می کردند را رعایت نمی کردند، در مقابل هم سن و سال هایشان خویشتن دار نبودند به همین دلیل در بزرگسالی هم همین گونه هستند . نمی توانند تکانه هایشان را کنترل کنند و نیازهای آنی را به خاطر منافع دراز مدت به تاخیر بیاندازند. در این صورت در آنها طرح واره استحقاق/بزرگ منشی یا خویشتن داری /خود انضباطی ناکافی شکل می گیرد.  طرح واره استحقاق و بزرگ منشی در افرادی دیده می شود که خود را یک سر و گردن از دیگران بالاتر می دانند و فاقد احساس همدلی هستند، این افراد خود را به رعایت اصول احترام متقابل که پایه تعاملات اجتماعی سالم است پایبند نمی دانند،این افراد اغلب پرتوقع و سلطه گرند. طرح واره خویشتن داری /خود انضباطی ناکافی در افرادی دیده می شود که نمی توانند خویستن داری کنند و ناکامی را بقدر کافی تحمل کنند. و نمی توانند هیجان ها و تکانه هایشان را کنترل کنند.گاه در شکل خفیف تر از پذیرش مسئولیت های بیشتر اجتناب می کنند.

4-   حیطه خود انگیختگی و تفریح که در صورت برآورده نشده دیگر جهت مندی با طرح واره های اطاعت،ایثار ،پذیرش جویی /جلب توجه در آنها شکل می گیرد.در طرح واره اطاعت فرد کنترل خود را به دست دیگران می سپارد و دربرابر آنها تسلیم می شود چون احساس می کند مجبور است،هدف  وی اجتناب از خشم، رها شدگی و انتقام است. اطاعت به دو صورت اطاعت از نیازها،خواسته و تمایلات و نیز اطاعت از هیجان های فرد دیگر است که در دراز مدت خشم درونی،رفتارهای منفعلانه،طغیان های های خشم،علائم روان تنی و انزوای اجتماعی ایجاد می کند. افراد سعی می کنند به جای توجه به نیازهای خودشان مدام در تلاش برای ارضاء نیازهای دیگران باشند که این کار را برای گرفتن تائید و تداوم رابطه انجام می دهند.چنانچه طرح واره ایثار در شما فعال باشد مسئولیت پذیری افراطی نسبت به دیگران دارید و خواسته های دیگران را بطور خود انگیز بر خواسته های خود ترجیح می دهید و حتی کارهایی که احتمال آسیب رسیدن به دیگران را در آن می دهید را انجام نمی دهید. و گاهی نسبت به افرادی که از آنها حمایت می کنند عصبانی می شوند. چنانچه در تله پذیرش جویی/ جلب توجه گیر کرده باشید به گرفتن پذیرش یا جلب توجه دیگران اهمیت می دهید به گونه ای که از بیان نیاز های هیجانی و بیان استعدادهای طبیعی خود باز می مانید، به دلیل آن که بطور عادی به واکنش های دیگران توجه دارید تا واکنش های خودتان،در ایجاد هویت با ثبات با شکست مواجه می شوید.. این طرح واره دو زیر مجموعه دارد،افراد مبتلا به مولفه اول یعنی پذیرش جویی به دنبال پذیرش و تائید گرفتن هستند و تمایل دارند همه مردم آنها را دوست داشته باشند و مورد تائید آنها قرار گیرند. افراد مبتلا به مولفه دوم یعنی جلب توجه،بدنبال تمجید،تحسین و توجه دیگران هستند. مولفه دوم در بیماران خود شیفته خیلی رواج دارد. بیماران خود شیقته بر منزلت اجتماعی،ظاهر و پول یا پیشرفت خیلی تاکید دارند و آن را وسیله ای برای گرفتن جلب توجه دیگران می دانند. طرح واره جلب توجه غالبا با طرح واره محرومیت هیجانی در ارتباط است.

5-   حیطه محدودیت های واقع بینانه و خویشتن داری که در صورت عدم برآورده شدن طرح واره های منفی گرایی /بدبینی، بازداری هیجانی،معیارهای سخت گیرانه/عیب جویی افراطی و تنبیه شکل می گیرد.این طرح واره ها با واپس زنی احساسات برای مراقبت از خود همراهی دارد ،این افراد طبق قوائد انعطاف ناپذیر درونی خود عمل می کنند ولو به قیمت از دست دادن خوشحالی، روابط صمیمانه و آرامش خاطر، دائم در حال پیش بینی منفی آینده هستند و به جنبه های مثبت توجهی ندارند و پیش بینی های افراطی می کنند.دائم در تلاشند تا به معیارهای بلند پروازانه خود دست بیابند و این را برای اجتناب از عدم تائید و خجالت انجام می دهند.چنانچه طرح واره منفی گرایی/بدبینی در شما فعال باشد دائم بر جنبه های منفی زندگی مثل درد،مرگ،ققدان،نا امیدی،خیانت و شکست تمرکز دارید،در حالی که جنبه های مثبت زندگی را کم رنگ می کنید.انتظار دارید در بسیاری از جنبه های زندگی مثل شغل، موفقیت های مالی،روابط بین فردی اتفاقات خطرناکی برایتان بیافتد. وقت زیادی صرف بررسی جنبه های متعدد این مسائل می کنند تا شکست نخورید.در طرح واره بازداری هیجانی احساسات، رفتارها و روابط بین فردی خود انگیخته محدود میشود که بدلیل جلوگیری از مورد انتقاد واقع شدن و عدم کنترل روی تکانه هایشان است. این افراد غالبا افرادی کسالت بار،مقید، منزوی ،سرد و بی عاطفه ای هستند. بازداری هیجانات در خصوص هیجان خشم، یا هیجانات مثبت مثل شوخی ،بازیگوشی و محبت یا تاکید بیش از حد بر عقلانیت است.چنانچه در تله معیارهای سخت گیرانه گیر کرده باشید سرسختانه تلاش می کنید تا به معیارهای بلند پروازانه خود دست پیدا کنید،اهمیت زیادی به موفقیت،زیبایی،پول،نظم و ترتیب،منزلت اجتماعی یا لذت می دهید و حاضرید برای بدست آوردن این ویژگی ها همان اندازه که به خود سخت می گیرید به دیگران نیز سخت بگیرید،در دوران کودکی از شما خواسته می شده که بهترین باشید و ذره ای عدول از معیارها به نظر شما شکست و آبروریزی بوده است، هیچ چیز شما را راضی نمی کند.چنانچه در طرح واره تنبیه اسیر باشید اعتقاد دارید که افراد باید به خاطر اشتباهاتشان سخت تنبیه شوند، این افراد نمی توانند از اشتباهات دیگران چشم پوشی کنند و آنها را ببخشند.