خبرگزاری آیصد (جدیدترین و جذاب ترین اخبار ایران و جهان)

نشر توسط:admin Views 28 تاریخ : 3 ارديبهشت 1395

به نظر مي رسيد كه حاملگي و زايمان امري عادي و بدون مشكل است. مریم يك  خانم 30 ساله ورزشكار و سالمي بود كه حاملگي طبيعي داشت و حتي عوارض صبحگاهي حاملگي نيز در او ديده  نمي شد. اما در روزهاي آخر بارداري، وي دچار عارضه مسموميت حاملگي يا پره آكلامپسي شد كه يك مشكل جدي در اين دوران است. در نتيجه، وي ناچار گرديد در بخش فوريت هاي پزشكي بستري شده و با عمل سزارين، فرزند خود را به دنيا بياورد.  سپس ترس آغاز شد. آن شب، ناگهان فشار خون مریم  افت پيدا كرد و گردش خون وي دچار مشكل گرديد. در يك لحظه، او دچار خونريزي غير قابل كنترل از تمامي رگ هاي بدنش شد. وي شش هفته در بيمارستان بستري بود، سه عمل جراحي و چهار هفته دياليز كليوي براي وي انجام گرفت و بيش از ده ها واحد فرآورده هاي گوناگون خوني، از جمله گلبول قرمز ، پلاكت و پلاسما به وي تزريق شد .

مريم وقتي به خانه مي رفت به بانوي ديگري تبديل شده بود، چرا كه  به واقعيت هاي تازه اي پي برده بود. او تبديل به كسي شده بود كه داراي هدف تازه اي بود. هدف او گسترش مفهوم " لزوم اهداي خون" در بین همنوعان خود بود. مریم خيلي خوشحال بود، چرا كه مي دانست  كه صدها انسان ايثارگر وجود دارند كه بدون هيچگونه چشم داشتي خون خود را براي نجات جان نيازمندان اهدا مي كنند.

ضرورت اهدای خون

ما نمي توانيم پيش بيني كنيم كه چه موقع خود، همسر و فرزندان، يا بستگان و دوستان ما به خون نياز خواهيم داشت؟ در هر ثانيه يك نفر از ساكنان كره زمين از همه سنين و تمام نژاد ها براي ادامه حيات به انتقال خون نياز دارد. يك نفر از چهار نفري كه وارد بيمارستان مي شود به خون احتياج پيدا  مي كند. يك مجروح حادثه رانندگي ممكن است به بيش از 50 واحد خون، يك بيمار سرطاني ممكن است به بيش از 8 واحد پلاكت در هر هفته و يك گيرنده پيوند مغز استخوان ممكن است به بيش از 50 واحد گلبول هاي قرمز، 30 واحد پلاكت و 25 واحد پلاسما نياز داشته باشد.

در حال حاضر، با وجود پيشرفت های چشم گير در زمينه علم پزشكي هنوز هيچ گونه جايگزين مصنوعی برای خون ساخته نشده است و فقط خونی که توسط انسان های نيكو کار اهدا می شود، می تواندجان انسان های ديگر را از مرگ نجات بخشد. عدم وجود جايگزين مناسب برای خون، محدود بودن مدت زمان نگه داری خون و فرآورده های خونی و هميشگی بودن نياز به خون  يا  فرآورده های آن سبب شده تا اهدای خون از اهميت و جايگاه ويژه ای برخوردار شود.

كمبود جهاني

تهيه و تأمين خون ايمن و كافي‏، بايد به عنوان بخشي از سياست ملي سلامت و زير ساختارهاي بهداشتي درماني در نظر گرفته شود. سازمان جهاني سلامت توصيه مي‌كند كه تمام كشورها بايد واجد راهبردها و ساختارهايي براي اطمينان از دستيابي به موقع به خون و فرآورده‌هاي خوني با كيفيت باشند تا تمام نيازهاي بيماراني كه به انتقال خون محتاج هستند، پوشش داده شود. اطلاعات ارسالي از 164 كشور به سازمان جهاني سلامت در سال 2008 نشان مي‌دهد كه 8/91 ميليون مورد اهداي خون در آن سال صورت گرفته است، با اين حال در مورد تامين خون مورد نياز، مراكز علمي در سطح جهاني همه موافقند كه منابع خون در بسياري از مواقع كه نياز مبرم وجود دارد، كم است.

هر ساله بيش از 500 هزار زن در حين بارداري و زايمان جان خود را از دست مي دهند که 99 درصد آنان در کشورهاي در حال توسعه هستند. در حالي که به راحتي مي توان از اين مرگ و ميرها پيشگيري کرد. خونريزي شديد در صورتي که به آن توجه نشود مي تواند در عرض 2 ساعت حتي زن سالمي را به کام مرگ فرو بکشاند. اين مورد، علت بيش از 44 درصد مرگ و مير هاي مادران در آفريقا مي باشد، جايي که خطر مرگ مادران يک مورد به ازاي هر 16 مورد است. بهبود دسترسي به خون سالم و انتقال خون سالم در جلوگيري از مرگ و بهبود سلامتي ميليون ها مادر و نوزادان آن ها موثر بوده و جزء اساسي در كوشش هاي جهاني براي رسيدن به اهداف پيشرفت سلامتي در سطح جهاني است. 

اهداي خون بانوان

خانم ها از سالم ترین منابع خونی در دسترس هستند. بانوان به عنوان محور خانواده تاثير بسزايي در اهداي خون دارند. وقتي خانمي خون اهدا مي كند، پيام او براي بقيه افراد خانواده اين است كه"اين عمل بي خطر و بدون درد بوده و عملي مناسب مي باشد".

مطابق با آخرين گزارش سازمان جهاني سلامت كه مربوط به سال 2008 مي باشد‏، اهداي خون بيشتر توسط آقايان صورت مي گيرد و فقط 30% موارد اهداي خون توسط بانوان انجام مي‌شود. در كشورهاي پيشرفته تقريبا سهم مشاركت بانوان در اهداي خون معادل آقايان مي باشد‏، اما در ساير كشورها اين نسبت خيلي متغير است. براي مثال ميزان مشاركت بانوان در اهداي خون در مدت زمان گزارش شده در كشورهاي مصر 25%، افغانستان 2/22%‏، قرقيزستان 35%، مالزي 5/24%، نيجر 20%، كره جنوبي 7/25%، آلباني 32%، سنگاپور 9/34%، ويتنام 9/48%، آمريكا 1/50، زيمباوه 9/54% و جمهوري آذربايجان 8/59% بوده است. در جمهوری اسلامی ایران، در مدت زمان گزارش شده 4/93% موارد اهدا کنندگان خون را آقایان و  6/6% را بانوان تشکیل داده بودند.  البته در حال حاضر ميزان مشاركت بانوان ايراني در امر اهداي خون به حدود 12% رسيده است كه زنان استان‌هاي كردستان، لرستان، كرمانشاه، ايلام و خراسان‌شمالي نسبت به بانوان ديگر استان‌ها برتر هستند. كوشش هاي فراواني در جهت گسترش فرهنگ اهداي خون در بين بانوان در حال انجام است. ايجاد مراكز خاص اهداي خون بانوان، مانند مركز محراب در پايگاه انتقال خون استان قم، گسترش مفهوم موثر بودن اهداي خون در سلامتي افراد و پيشگيري از بيماري ها، تجويز قرص آهن به بانوان اهدا كننده خون و مشاركت سازمان هاي مردم نهاد مانند هيات هاي مذهبي بانوان در اهداي خون دسته جمعي‏، نمونه هايي از اين كوشش ها هستند.   

               علی اصغر صفری فرد، کارشناس ارشد خون شناسی و بانک خون

a.safarifard@ibto.ir