نشر توسط:admin Views 30 تاریخ : 1 ارديبهشت 1395 نظرات ()
لیشمانیازیس توسط گزش پشه خاکی فلبوتومینه بوجودمی آیدکه ازجانورپستانداری خونخواری کرده باشد.دربعضی مناطق جهان به میدجها(جنس کولیکوئیدس)ومگس سیاه(خانواده سیمولیده)پشه خاکی اطلاق میشود که نامی اشتباه است.
فلبوتومینه هامتعلق به خانواده سایکودیده هستند. lane RP شش جنس شناسایی کردکه فقط دو
جنس ازآنهااهمیت پزشکی دارندودردنیای قدیم به فلبوتوموس معروفندکه به دوازده زیرجنس تقسیم می شوند.لوتزومیادردنیای جدیدشامل بیست وپنج زیرجنس،گونه وگروه است.تمام ناقلین قطعی لیشمانیازیس ازگونه های این دوجنس هستند.
توزیع وپراکندگی
پشه خاکیهاعمدتادرقسمتهای گرمسیری دنیاشامل جنوب اروپا،آسیا،آفریقا،استرالیا،آمریکای مرکزی وجنوبی وجوددارند.محدوده پراکندگی آنهادرنیمکره شمالی بالاترازعرض شمالی 500شمالی درجنوب غربی کاناداتاپایینترازعرض جغرافیایی درشمال فرانسه ومغولستان است.درنیمکره جنوبی تاعرض400 جنوبی پراکندگی داردامادرنیوزیلندوجزایراقیانوس آرام وجودندارند.ارتفاع پراکندگی آنها کمترازسطح
دریا (نزدیک بحرالمیت)تا3300مترازسطح دریادرافغانستان می باشد(P.rupester ).
پیدایش ورفتار
پشه خاکیهای فلبوتومینه بدنی کوچک دارندکه بندرت از3میلیمترتجاوزمی کند.رنگ آنهاازسفیدتاتیره متغیراست.به هنگام استراحت بالهایشان رازاویه داربالای بدن نگه می دارند.بدنی پرمودارندوبرخلاف پشه ها،حمله آنهابی صداست.رفتارپروازی شان طوری است که ازمکان تکثیرشان زیاددورنمی شوند.
گونه فلبوتوموس آریاسی بیشتراز2کیلومترنیزدورمی شود.مطالعات نشان داده است که مسافت برای گونه هاباتوجه به زیستگاه متغیراست وبیشترین پراکندگی آنهاتایک کیلومتراست.بامطالعاتی که باکمک تونل باد صورت گرفته است ماکزیمم سرعت پروازکمترازیک متربرثانیه بوده است.
فعالیت پشه خاکیهابه هنگام بامدادیاغروب آفتاب است البته تعدادکمی ازگونه هادرطول روزنیز میزبان- شان راموردگزش قرارمی دهند.مکانهای استراحت پشه خاکی درمحلهای نمناک وخنک شامل منازل، سرویسهای دستشویی،اصطبلها،غارها،صخره ها،گیاهان انبوه،سوراخ درختان،لانه جوندگان وسایر پستانداران،آشیانه پرندگان وموریانه هاست.ماده های بیشترگونه هااگزوفاژندوهمچنین غالبااگزوفیلند.
تغذیه وتولیدمثل
هردوجنس پشه خاکی ازمنابع طبیعی قندی مانندشیره گیاهان وشهدشته هاتغذیه می کنند.ماده هاعلاوه برآن ازخون نیزتغذیه می کنند.بعضی گونه هاقادرنداولین دسته تخمهارابدون خونخواری تولید کنند(اتوژنی).وعده های مکررخون درنتیجه تماس بین ناقلین ومهره داران افزایش می یابدبنابراین در انتقال سریعترلیشمانیازیس نقش مهمی ایفامی کنند.
پشه خاکیهای آلوده درزمانهای مختلف جهت خونخواری به میزبان حمله می کننددلیل این رفتارآسیب رسیدن به دریچه کاردیامی باشدبنابراین این موضوع همراه باتوانایی پشه خاکی منجربه خونخواری حریصانه ای می شود.حشره بزاق رابه داخل پوست تزریق می کندکه غالباباعث واکنشهای آلرژیک نمی شونداین ویژگی سهم زیادی دراستقرارموفق انگل لیشمانیابازی می کند.امادرشرایط آزمایشگاهی درد و واکنشهای تأخیری متفاوتی متناسب باترکیب بزاق مشاهده شده است.این مطالعات بیشترروی گونه های سیبلینگ لوتزومیالونجی پالپس صورت گرفته است.تظاهرات انگل لیشمانیادرپوست مربوط به پپتیدی به نامMaxidilan درترکیب بزاق می باشداین پپتیدوازودیلاتورقدرتمندی است که رشدانگلهای
موجوددرروند گزش راتسهیل می کند.این ماده شایدسرکوبگرایمنی باشدومیتوانددلیلی برای افزایش عفونت درمحل گزش باشد.
زمان جفتگیری مرتبط باخونخواری درگونه هامتفاوت است.برخی ازجفتگیری هاقبل،برخی بعدوبعضی هنگام جفتگیری است.نرهادردوگونه (لوتزومیالونجی پالپس وفلبوتوموس آرژنتیپس)درقدم اول خودرابه میزبان مهره دارمی رسانندودرقلمروشخصی مستقرمی شوندومنتظرمی مانندتاماده هااظهارتمایلی نشان دهندوسپس جفتگیری می کنند.مشخص شده که درگونه های لوتزومیافورمونهای تولیدشده درغددشکمی جنس نرنقش ارزنده ای درجفتگیری ایفامی کنند.این فومونهادرجنس فلبوتوموس وجودندارد.
زمان بالغ شدن تخمهابستگی به نوع گونه،سرعت هضم ومحدوده دمایی دارد درشرایط آزمایشگاهی به مدت 8-4روزاست.حشرات بارداردرنتیجه تکامل زیستگاههای مناسبی رابرای تخمگذاری انتخاب می – کنند.درشرایط ازمایشگاهی باجنسهای لوتزومیالونجی پالپس وفلبوتوموس پاپاتاسی نشان داده شدکه فعالیت تخمهاتحت تأثیرمحرکهاوجذب کننده هایی است که ازتخمهاجداسازی شده واین موادازغده های ضمیمه در جنس ماده ترشح می شود.ماده های باردارلوتزومیالونجی پالپس توسط هگزانول و2-متیل -2بوتانل موجود درجنین جوجه یاخرگوش نیزجلب می شوند.مطالعه دیگری نشان دادکه باکتریهای موجوددرخاک فلبوتوموس پاپاتاسی باردارراجلب می کند. DoughertyوColleagues اظهارکردندکه ازهمه اینهامهمتر فرمونهای تخمهای همنوع می باشد.
مراحل زندگی پشه خاکی هاشامل تخم،چهارمرحله لاروی وپوپ می باشد.مکانهای تکثیرپشه خاکیها بخوبی قابل تشخیص نیست.لاروشان نیز خاکزی ونیازهای عمده آنها رطوبت،دمای نسبتاخنک و موادآلی برای تغذیه است.تمام مراحل رشدپشه خاکی تحت تأثیردماست.تخمهامعمولادرمدت10-7روزبازمی شوند وحدودسه هفته بعدلاروهابه شفیره تبدیل می شوندوتقریبا10روزطول می کشدتابه صورت پشه خاکی بالغ درآیند.غالبادرابتداجنس نرازپوپ بیرون می آید.گونه هایی که درمناطق پالئه آرکتیک هستنددیاپوزشان زمستانگذرانی وبصورت 4مرحله لاروی است درحالیکه درمناطق گرمتروزیستگاههای نمناک دیاپوزدر مرحله تخم اتفاق می افتد.
گونه هایی که آنهارابعنوان ناقلین لیشمانیازیس قلمدادمی کنیم؟!
گونه هایی ازپشه خاکیهاعهده داربخشی ازانتقال لیشمانیازیس هستند.آنهاممکن است هرگزانسان رامورد گزش قرارندهند;پراکندگی شان ممکن است باالگوی پراکندگی میزبان های مخزن متفاوت باشد;ترجیح خونخواری شان ممکن است میزبان مخزن رادربرنگیردویاقادربه حمایت ازرشدوتکامل انگلهانباشند.
پروماستیگوتها برای بقاوزنده ماندنشان بایدبه سطوح داخلی معده بچسبنداتصال به معده میانی توسط
(LPG ) ماده ای به نام لیپوفسفوگلیکان صورت می پذیرد.بنابراین میزان لکتین های تولیدشده
درمعده میانی جنس ماده بعدازیک وعده خونخواری افزایش پیدامی کند.
درگذشته لیشمانیابه دوگونه که باعث بیماری پوستی واحشایی می شودتقسیم می کردنداماامروزه با تشخیصهای بیوشیمیایی انگلهااین تقسیم بندی بی اعتبارگردید حتی گونه های لیشمانیای احشایی اززخمهای پوستی جداسازی شد.
درشیوعی که درایتالیا،فرانسه ،اسپانیاوپرتغال اتفاق افتادL.tropicaموردتوجه قرارگرفت.امااکنون تصورمیشود
تمام مواردلیشمانیازیس پوستی درکشورهایی که ذکرگردیدL.i.chagasiکه عامل لیشمانیای احشایی
است بوجودمی آورند.به طورمشابهیL.infantumتوسط گونه های دنیای جدیداست به طوراتفاقی
مسبب بیماری پوستی درآمریکای مرکزی وجنوبی شده است.
علاوه براین مشخص شده است PKDL درهندوسودان ازعوارض لیشمانیازیس احشایی است که عامل
آن L.donovani می باشد. بنابراین نتیجه می شودکه ناقلین لیشمانیازیس احشایی می توانندناقلین
لیشمانیازیس پوستی نیزباشندوبایدازاین حیث مدنظرواقع شوند.
سه ناقل ZCL ازگونه های P.papatasi,P.duboscqi,P.salehiاست وبه نظرمی رسد L.major انگلی
ازنیای نسلهای امروزاست که شاخصهای رفتاری وفیزیولوژی که آنهاراقادربه حمایت ازرشدانگلها و انتقال می کندرابه ارث برده است.
الگوی مشابهی دربین ناقلین ZCLدنیای قدیم بامخازن سگ سانان دیده می شود.تقریباهمه ناقلین قطعیL.i.infantomاززیرجنسLarroussiusهستنددردنیای جدیدچنین الگویی مشخص نیست.
پشه خاکی های گروهflaviscutellataناقلین معمولL.mexicanaوانگلهای مرتبط هستند.
پشه خاکیهای زیرجنسPsychodopygusناقلین مهمl.braziliensis هستند.
شاخصهای تعیین کننده ای که پشه خاکی رایک ناقل لیشمانیازیس به شمارآوریم:
1)پشه خاکی ازروی انسان خونخواری کند.
2)ازرشدانگل حمایت کند.
3)انگلهایی که ازپشه خاکی هاگرفته می شودباانگلهای جداسازی ازبیماران یکی باشد.
4)پشه خاکی قادربه انتقال انگل توسط گزش باشد