نشر توسط:admin Views 23 تاریخ : 1 ارديبهشت 1395 نظرات ()
سنت هاي خوب معمولاً اگر خوب از آنها نگهداري و حراست نشود به مرور زمان دچار گيروبندهايي مي شود كه نه تنها خوبيهاي آن از بين مي رود بلكه براي نسل هاي بعدي موجب گرفتاري و زحمت مي شود .
يكي از آن سنت ها كه دچار آفت و آسيب شده و خوبي هاي آن تحت الشعاعِ مشكلات قرار گرفته است مراسم ختم اموات و عزاداري براي اموات و خويشاوندان مي باشد .اگر آسيب زدايي بكنيم و آفات را برطرف كنيم بسيار مفيد و بابركت خواهد بود واگر آسیب زدایی نشود روز به روز بیشتر به یک سنت دردسر آور تبدیل خواهد شد .
آنچه سنت است اين كه وقتي مؤمني در حال فوت است و يا فوت مي كند:
1.اگر پيش از فوت بيمار شود،او را عیادت کنند زیرا عيادت بيمار بسيار ثواب دارد و موجب آمرزش گناهان بيمار و عيادت كنندگان او مي شود (كه خود عيادت بيمار نيز آدابي دارد ).
2.پيش از فوت بايد حتماً وصيت كند و حتي وصيت نامه مؤمن بايد هميشه زير بالش او باشد وترتیبی دهد که حقی نه از خدا ،نه از مردم بر عهده او نباشد.
3.هنگام فوت او را رو به قبله كنند ،شهادتين را به او تلقين كنند و...
4.پس از فوت كارهاي واجب او را انجام دهند مانند :غسل ، كفن كردن و حنوط و نمازو سپس خاكسپاري .
5.از حقوق مؤمن است كه پس از فوت در تشيیع جنازه او حاضر شوند و او را با عزت و احترام به خاك بسپارند که تشییع جنازه مؤمن نیز از حقوق اسلامی است و ثواب بسیار دارد .
6.مؤمنين به بازماندگان ميت تعزيت و تسليت (سرسلامتي ) گويند و آنها را به صبر و بردباري كه ثواب فراوان دارد توصيه نمايند .
7.چون خانواده ميت مصيبت زده اند و حوصله غذا درست كردن ندارند، همسايگان و مؤمنين ديگر، تا سه روز غذا درست كنند و به خانه ميت بفرستند كه مصيبت ديدگان نخواهند به زحمتِ غذا درست كردن بيفتند !!به اين بند خوب توجه كنيد كه سنت اسلام چيست و امروز رسومات چيست؟!
8.وبالاخره در حق مؤمن كه فوت شده دعا كنند ،نمازِ شبِ اولِ قبر برايش بخوانند، اگر كساني بر او حقي دارند آنها را راضي و براي ميت حلاليت بطلبند ،حق بدهكاران را ادا كنند، اگر وصيت كرده دقيقا به وصيت او عمل شود، اگر صغير ويتيم دارد ازآنها نگهداري ومراقب اموال صغير باشندكه هدر نرود، اگر خمس ،زكات و مظلمه اي بر عهده او است ادا كنند، يا اگر نماز از وي فوت شده،روزه فوت شده، يا حج واجبي برگردن ميت است آنها را ادا و ميت را از زير دين خدا وخلق خدا بيرون آورند .
ملاحظه مي فرماييد كه آنچه سنت است و اسلام دستور داده و بايد انجام گيرد اينها است ولي خبري از مراسم سوم ،هفته ،چهلم ،سال ،سال اول ،دوم و...نيست .همچنين خبري از شام و نهار سنگين و كمر شكن، آن هم چند روز، نيست ؛يكي از رسومات غلط هزينه هاي سنگين مراسم ختم است براي بازماندگان به ويژه آن هایی كه ندارندكه بسيار مصيبت و غمش بيشتر از غم از دست دادن شخص فوت شده است و بسا تا چند سال ،بايد بدهي هزينه هاي ميت را بدهند كه مردم خورده اند و رفته اند !!
چنان كه در سنت اسلامي اثری از خريدن قبرِگران و چند ميليوني، يا سنگ قبر چنين و چناني و كفن قيمتي و ساير رسومات دست و پا گير نيست و تازه بسا اين هزينه های سنگين هيچ نفعي براي مرده نداشته باشد و شايد حلال هم نباشد، اگر ميت بدهكار است يا صغير داشته باشد .
بعضي هزينه ها هم براي چشم و هم چشمي و آبرو و حرف مردم است و نه براي خدا و آمرزش ميت؛كه مثلاً اگر خوب خرج نكنيم مردم حرف مي زنند ،آبرويمان مي رود و...!
اينك اگر بخواهيم سنت هاي اسلامي را احيا كنيم كه براي ميت هم سودي داشته باشد چند پيشنهاد براي كساني كه گوش شنوا دارند داريم :
1.شام و نهار و هزينه هايي از اين دست به كلي از مراسم ختم ها حذ ف شود تا آنان كه ندارند دعايمان كنند و مصيبت آنان دوتا نشود و آنها كه دارند تمام هزينه نهار و شام را بريزند به حساب کمیته امدادیا جهت جهيزيه و درمان نيازمندان و بي خانمان ها و فقيران و فيش آن را به همراه اعلاميه چاپ كنند تا مردم متوجه شوند و پشت سرمان حرف نزنند، اين كار قطعاً بار ميّت را سبك و اجر او را مضاعف و دعاي نيازمندان را همراه خواهد داشت: واگر به عنوان رد مظالم باشد بخشي از دين ميت را هم ادا خواهد كرد .
2.در جلسات ختم فقط با يك چاي و حداكثر يك كيك پذيرايي شود و به جاي اين كه تمام وقت مجلس به مداحي و قرائت قرآن سپري شود ده تا بيست دقيقه از دو سخنراني كوتاه در ميان جلسه و با فاصله استفاده شود، تا هم ميت بهره ببردو هم مردم و شركت كنندگان موعظه شوند، و عبرت بگيرند و براي خودشان فكري بكنند .عدم استفاده از سخنراني و موعظه در مجالس ختم جنايت است بر ميت و خيانتي است به شركت كنندگان و خسارتي است براي اسلام .در مجالس ختم بايد از مسائل وصيت ،مال صغير،ديون ميت ،عمل صالح و كوتاهي ها ،معاد ،برزخ ،حساب و ميزان اعمال ،پل صراط ،بهشت و دوزخ و در يك كلمه موعظه، بيان و گفتگو شود وگرنه هدر دادن عمر و هزينه هاي آن چناني براي ميت سودي نخواهد داشت ،در دنيايي كه از هر فرصتي براي ضربه زدن به اسلام ،به انقلاب ،به قرآن و اعتقاد مردم استفاده مي كنند چرا از چنين مجالس و جمعيت هايي ما استفاده نكنيم !در مجالس ختم ،نفوس آمادگي موعظه و پندپذيري را دارند از اين فرصت ها خوب استفاده كنيم :كَفي بِالْمَوْتِ واعِظاً؛ مرگ وسيله موعظه و پند دهنده خوبي است ،عيادت از بيمار موعظه است ،تشيع جنازه موعظه است ،قبر ،قبرستان و اين كه سفارش به زيارت قبور شده است موعظه است ،مجالس ختم نيز بايد موعظه باشد .
3.سنگ قبر گران ویا ارزان نقشي در عاقبت به خيري ميت ندارد، لذا از خرج هايي كه جنبه اسرافكاري دارد بايد پرهيز شود و ثلث ميّت در صورت وصيت يا رضايت ورثه بدون داشتن صغير صرف امور خيريه ،وقف وصدقات جاريه شود كه موجب عمران و آباداني و رفع نيازمندي ها و علو درجات ميت گردد .
4.از وظايف هر مسلمان وصيت كردن است ،وصيت مخصوص بيمار يا سالخوردگاني كه آفتاب لب بام و پايشان لب گور است نيست . حتي جوانان نيز بايد وصيت كنند ،با اين مرگ هاي ناگهاني ،تصادفات كه بسا در يك لحظه همه چيز تمام مي شود !همه بايد به فكر مرگ و مردن باشيم ،وصيت كردن عمر را طولاني مي كند و كسي نبايد از آن بترسد .اگر كسي صغير دارد بايد حتماً وصيت كند و فرد مورد اعتمادي را قيّم فرندان صغير خود قرار بدهد، اگر نماز يا روزه قضا شده دارد وصيت كند . اگربدهكاري به كسي دارد يا خمس و زكاتي بدهكار است يا مهريه و قباله همسرش را نداده يا از كسي بستانكار است وصيت كند و بازماندگان را بلا تكليف رها نكند، واگر به كسي ستمي روا داشته يا حقي را ضايع كرده يا آبرويي را ريخته يا تهمتي زده يا غيبتي انجام داده حلاليت بطلبد و همراه خود به آن عالم نبرد كه بسيار سخت خواهد بود .
5.يكي ديگر از رسومات غلط اين كه وقتي فردي فوت مي كند اگر دختر يا پسري عقد باشند و آماده عروسي، آن عقد و عروسي را يك سال عقب مي اندازند !مي گويند فلاني بدش مي آيد ! فلاني ها حرف مي زنند ! و خدا نكند از شانس برگشته هرچند ماه يكبار يك فرد سالمند از آن طايفه و فاميل فوت كند ،گاهي چند سال عروسي دو جوان را عقب مي اندازند كه اين سنت نيز بايد اصلاح شود و حداكثر پس از سوم و هفته بتوانند به خانه بخت بروند .
6.و نکته پایانی این که در بعضی فرهنگ ها ،کسی که فوت می کند همسرش حق شوهر کردن ندارد و هرچند جوان یا میان سال باشد باید تا آخر در کنج تنهایی و غربت بماند تا بمیرد و همه برای او ریاست می کنند . پسران ،دختران ،دامادها ،فامیل ها که زشت است ،عیب است ،آبرویمان می رود و...که بسیار اسفبار است ،اسلام پس از تمام شدن عده وفات ؛چهار ماه و ده روز، اجازه ازدواج مجدد می دهد و این حق یک زن است که شوهر کند ،جلوگیری از این حق گناه کبیره است به ویژه اگر به هر دلیلی زن نیاز به شوهر کردن داشته باشد ! چرا راضی می شوند خواهرشان ،مادرشان و...به گدایی و التماس به کمیته امداد و بهزیستی و غیره بیافتد ولی حاضر نیستند خرج او را بدهند، یا زمینه ازدواج مجدد او را فراهم کنند ،این رسم غلط گناه است ،تضیع حق است ،قطع رحم است ،علاوه بر این که زیان های اجتماعی – اخلاقی و اقتصادی را نیز به دنبال دارد و متأسفانه چون زنان بی شوهر تن به ازدواج مجدد نمی دهند ،مردان همسر از دست داده نیز گاهی چندین سال باید بدون همسر زندگی کنند و از یک مونس و همدم که اسلام به او حق داده محروم باشند ! می بینیم که اصلاح سنت ها یک ضرورت دینی و اجتماعی روز است، کمر همت ببندیم و مردانه وارد میدان عمل بشویم و آنها را اصلاح کنیم .
آیت الله حاج شیخ عباس رحیمی