خبرگزاری آیصد (جدیدترین و جذاب ترین اخبار ایران و جهان)

در این آیین ها که نمادی از مظلومیت امام حسین(ع) و اصحاب با وفای آن حضرت و مصائب کربلا است، ارادتمندان به خاندان عصمت و طهارت(ع) در سوگ آن حضرت اشک می ریزند و به نوحه سرایی می پردازند. 

در روز اول ماه محرم عزاداران مشکی پوش در هیئت های مذهبی و در آیینی خاص با صلوات و مرثیه خوانی علم های چوبی 8 تا 10متری را با پارچه های سیاه و رنگی مخصوص تزئین کرده و در 2 طرف ایوان های هیئت های مذهبی و حسینیه این شهر نصب می کنند و این نمادهای عزا تا آخر ماه صفر در اهتزاز است و مورد زیارت مردم قرار می گیرد. 

در روز هفتم محرم گروهی از معتمدان و خانواده های وابسته به فامیل علمدار، چند علم بزرگ به طول 7 متر را در منازل خود با پارچه های مخصوص سیاه و چاروق های رنگی تزئین می کنند و طی مراسمی خاص آن را با سلام و صلوات و چاوشی به مسجد جامع آیسک می آورند و در آن جا دعای مخصوص خوانده و برای اموات طلب آمرزش می شود. بازماندگان امواتی که در یک سال اخیر مرحوم شده اند با حضور در این مکان و خواندن فاتحه و توزیع نذری برای اموات خود «محرمی» می گیرند. 

این علم ها که نشان عزا و ماتم است در مراسم حلقه ماتم و روز عاشورا مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از علمداران آیسک می گوید: علم بستن و علم برداشتن، پرچم عزاداری امام حسین(ع) و نشان عزاست. «عربی» ادامه می دهد: براساس اعتقادات، مردم در صورت داشتن نذر و نیاز گره ای بر علم می بندند. 

استاد تاریخ دانشگاه نیز درباره ماهیت این آیین با بیان این که همه چیز ریشه در اعتقادهای مردم دارد، می گوید: صورت های تمثیلی و رمزی، رفتارهای مذهبی و کاربرد اشیای نمادین در مناسک و مراسم مذهبی دارای معانی ویژه ای است که درک آن ها با معیارهای بیرون از حوزه تفکرات دینی بیگانه با عقاید مردم، تا حدودی دشوار است. 

«ولی پور» می افزاید: علم سرخ نشان از ادامه راه سیدالشهدا(ع) است و علم سیاه نشانه عزا و برداشتن علم، یعنی این که راه و نهضت امام حسین(ع) ادامه دارد. از روز اول ماه محرم اقشار مختلف مردم آیسک با کاستن از کار و فعالیت روزمره خود در مجالس عزاداری و سوگواری در تکایا به ویژه حسینیه شهدای این شهر شرکت می کنند. صبح، عصر و شب ها مراسم سینه زنی، نوحه خوانی و روضه خوانی برپاست و از روز پنجم محرم هم دسته های سینه زنی هیئت های مذهبی فداییان امام حسین(ع) و ابوالفضلی(ع) آیسک با به حرکت در آمدن از محل هیئت و حضور در حسینیه این شهر به سینه زنی و عزاداری می پردازند.

به گزارش «خراسان جنوبی»، در شب عاشورا به یاد اضطراب خاندان رسالت، گروهی از مردم به ویژه نوجوانان و جوانان آیسک از پایان شب تا سحر علم های عزا را همراه با نوای طبل و سنج و نوحه خوانی در خیابان ها و کوچه های شهر حرکت می دهند و زمزمه «امشب عاشورا بود/ کربلا غوغا بود» و «شب عاشوراست امشب/ کربلا غوغاست امشب» سر می دهند. 

یکی دیگر از آیین های سنتی و منحصر به فرد عزاداری ایام محرم در آیسک آیین ویژه ای به نام «حلقه ماتم» است. 

یکی از شهروندان آیسک درباره این آیین مذهبی می گوید: در این برنامه خاص و عزاداری بی نظیر، مردان و جوانان آیسک دایره ای بزرگ تشکیل می دهند و هر نفر با دست چپ کمر نفر کناری را می گیرد. 

«براقی» ادامه می دهد: چند نفر نیز همراه با علم، طبل و سنج در داخل حلقه، مداحی و چاوشی می کنند و همراه با صدای طبل یک نفر می گوید: «حسن» و جمعیت تشکیل دهنده حلقه ماتم با حرکت گردشی و زدن پای چپ بر زمین و دست راست بر پیشانی جواب می دهند «حسین». 

وی می افزاید: این مراسم که در آیسک به «حسن- حسین» معروف است چند بار در شب های تاسوعا و عاشورا و همچنین روز عاشورا در صحن بزرگ حسینیه آیسک اجرا می شود.

«نخل» خیمه چوبی بزرگی است که نماد محمل پیکر پاک امام حسین(ع) است و در ابعاد 4در3 متر مربع ساخته شده است. آماده کردن و بستن نخل از نیمه شب عاشورا آغاز می شود و بر این اساس عده ای با صلوات و مداحی دست به کار می شوند و بامداد روز عاشورا نخل با انواع پارچه های مشکی و رنگی آراسته و همزمان با طلوع آفتاب از محل آماده سازی به صحن حسینیه منتقل می شود و مردم به زیارت آن می پردازند. 

وزن نخل که نماد تابوت سیدالشهدا(ع) به حساب می آید بسیار زیاد است و برای جا به جا کردن آن70 نفر در قالب هیئت زیر نخلی های آیسک فعالیت دارند و در روز عاشورا آن را بر شانه های خود حمل می کنند. نخل برداری و تخت گردانی، حزن انگیزترین آیین سنتی و عزاداری مردم آیسک در صبح روز عاشوراست. مراسم بی نظیری که سال های سال است با شکوه خاصی برگزار می شود و هر سال بر ابعاد معنوی، فرهنگی و تاثیرگذاری آن افزوده می شود. 

یکی از محققان آیسک که درباره آیین های محرم این شهر تحقیقات زیادی انجام داده است، می گوید: مراسم سنتی عزاداری مردم آیسک در روز عاشورای حسینی در نوع خود در استان و حتی در کشور کم نظیر است. 

«حاتمی» که با هدف معرفی این مراسم از سال 1370کارهای تحقیقاتی انجام داده است، می افزاید: بی ریا بودن و در نهایت سادگی و توام با عشق و ابراز علاقه بودن این مراسم سنتی در آیسک سبب شده است هر سال بر شمار شرکت کنندگان در این مراسم مذهبی افزوده شود. 

به گفته وی، این آیین سبب شده اهالی آیسک مقیم سراسر کشور و حتی میهمانانی از شهرها و روستاهای همجوار نیز در این محل حضور یابند. 

وی ادامه می دهد: صبح روز عاشورا پس از فراخوان مردم با صدای طبل، شیپور، سنج و نواختن آهنگ عزا و خواندن زیارت عاشورا، عزاداران دسته های سینه زنی2 هیئت ابوالفضلی(ع) و فداییان امام حسین(ع) آیسک با نظم خاصی با سینه زنی و شور و حال خاص به صحن حسینیه شهدای آیسک وارد می شوند و پس از سینه زنی و به گردش درآوردن نشانه های سمبلیک شمر بن ذی الجوشن در قتلگاه، با فریادهای «یا حسین یا حسین» زیر نخلی ها که از قبل آماده شده است را بلند می کنند و بر دوش می کشند، عزاداران حسینی هم پیشاپیش نخل به صورت گروه های منظم در حالی که با دست چپ کمر یکدیگر را گرفته اند و با پای برهنه هستند با ذکر «یا حسین» بر سر و صورت خود می زنند. وی ادامه می دهد: با به حرکت درآمدن نخل مردم سوگوار که گویا در آیین تشییع امام خود شرکت کرده اند مسیر عبور نخل را تا گلزار شهدا و آرامستان آیسک می پیمایند. علاوه بر نخل، علم های چوبی بزرگی که با پارچه های سیاه رنگ تزئین شده است به آرامستان حمل می شود و در مسیر حرکت نخل، افرادی که نذر دارند گوسفند ذبح می کنند. 

به گفته وی، صدای طبل ها و سنج ها شور و حال خاصی به این مراسم می دهد، پخش نذورات در طول مسیر و به ویژه سر مزارها از دیگر برنامه های جانبی روز عاشورا در شهر آیسک است.

به گفته این محقق، در اوج عزاداری عاشورا، نخل دوباره به حرکت در می آید و نزدیک ظهر به سمت میدان حسینیه حمل می شود و ابتدا علم گردانان و سپس بقیه عزاداران وارد صحن می شوند. وی می گوید: نمادهایی مانند گهواره حضرت علی اصغر(ع)، تخت حامل شیر و جنازه های کربلا و کاروان اسرا در پشت سر نخل به حرکت درمی آید و فریاد حسین حسین به اوج خود می رسد.  بعد از3 دور گرداندن نخل در صحن حسینیه و به اوج رسیدن ابراز ارادت، عزاداران امام حسین(ع) و شهدای کربلا نخل را پایین می گذارند و در حالی که سرهایشان به گل آغشته است بر سر و سینه می زنند و مقتل خوانی را شروع می کنند. «حاتمی» می گوید: با بلند شدن صدای اذان شاهد برپایی نماز جماعت ظهر عاشورا هستیم و هر سال تمام عزاداران و میهمانان این آیین مذهبی به همت والای مردم آیسک اطعام می شوند.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی هم می گوید: در فرهنگ عاشورایی این شهر سعی بر آن است تا مجموعه مفاهیم، سخنان، اهداف و انگیزه ها، شیوه های عمل، روحیات و اخلاقیات والای نهضت کربلا بازگو شود و تجلی یابد. «مرتضی عربی» با بیان این که نخل گردانی از جمله آیین های ویژه روز عاشورا در آیسک است، می افزاید: سنتی و تجسمی بودن عزاداری مردم آیسک در روز عاشورا برتاثیرگذاری آن افزوده است.

منبع: روزنامه خراسان