نشر توسط:admin Views 56 تاریخ : 30 ارديبهشت 1395 نظرات ()
قنات مجموعه ای از چند میله و یک یا چند کوره زیرزمینی است که بایستی کمتر از شیب سطح زمین آب موجود در لایه های آبدار مناطق مرتفع زمین یا رودخانه ها ، مرداب ها و برکه ها را به کمک نیروهای ثقلی و بدون کاربرد نیروی کشش، انرژی الکتریکی یا حرارتی تنها با جریان طبیعی جمع آوری می کند و به نقاط پست تر می رساند .
این اختراع بعدها از ایران به ۳۶ کشور جهان منتقل شد مثلاً حدود ۵۲۵ قبل از میلاد توسط ایرانیان به عمان و شبه جزیره عربستان و حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد به مصر راه یافت و همین طور پس از میلاد یعنی در حدود ۶۷۰ میلادی در شمال آفریقا و اسپانیا گسترش یافت . قنات در کشورهای مختلف نامهای متفاوت دارد در مجموع ۲۷ اسم برای قنات وجود دارد ، نامهایی مانند کانات ، خنات ،خاد ،کاکو ریز ، چین اوولز ، فوگارا، مایون ، ایفلی ،نگولا، رتارا و فلح
عمیق ترین قنات که قدمت آن به ورود آریایی ها باز می گردد قنات قصبه در گناباد است مادر چاه این قنات ۳۵۰ متر عمق دارد طولانی ترین قنات در یزد است طول قنات زارچ به ۱۲۰ کیلومتر می رسد و تعداد چاههای آن ۲ هزار و ۲۱۱ حلقه است که عمری سه هزار ساله دارند قدیمی ترین قناتها در مناطق شهداد و بم حفر شده اند قنبر آباد شیخ بم همزمان با شروع کار ارگ بم حفر شده و قدمت قنات مادین شهداد به زمان مادها می رسد مهمترین عاملی که طول قنات را مشخص می کند شیب زمین است که با طول قنات رابطه معکوس دارد عجیب ترین قنات ، قنات دو طبقه مون در اردستان است که ۸۰۰ سال پیش احداث شده است ، یکی دیگر از قناتهای جالب ایران نیز قنات کیش است که در سال ۱۳۷۱ کشف شد این قنات ۲ هزار ساله برای جذب گردشگران تبدیل به یک شهر زیرزمینی شده است تا کنون ۲۰۰ حلقه چاه در مسیر این قنات شناسایی شده که فاصله هرکدام از آنها با یکدیگر ۱۴ تا ۱۶ متر است سقف این قنات را لایه های مرجانی به ضخامت ۲ تا ۱۵ متر پوشانده است قناتی به نام قضا قورتکی هم در قزوین جریان دارد که در مظهر آن گیاهی می روید که خاصیت شفا بخش دارد، در میان شهرهای ایران ،یزد شهری است که بر اساس قنات شکل گرفته است در این شهر حدود ۴۵ رشته قنات وجود دارد که برخی از آنها هنوز دایر هستند بطور کلی در ایران ۳۲ هزار و ۶۹۸ رشته قنات وجود دارد آب حاصل از همه قناتهای ایران چیزی در حدود ۷۵۰ تا یک هزار متر مکعب در ثانیه است .
اچ ای وولف در کتاب قناتهای ایران درازای همه قناتهای ایران را ۲۷۴ هزار کیلومتر عنوان کرده است بدین ترتیب طول همه قناتها ۴۳ برابر طول دیوار چین با ۶ هزار و ۳۵۰ کیلومتر و ۱۸ برابر قطر کره زمین با ۱۴ هزار و ۶۶۳ کیلومتر طول است .
اما آغاز تخریب قناتهای ایران به سال ۱۳۴۶ پس از برگزاری کنفرانس جهانی آب برای صلح بر می گردد که در برنامه ای با عنوان سیاستهای مربوطه به توسعه منابع آب ایران و مشکلات و راه حل های آن حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق در دشت های کشور و در حریم قناتها آغاز که باعث افت سطح سفره های آب زیرزمینی و آبدهی کمتر قناتها شد همچنین زباله های خانگی ،صنعتی و بیمارستانی باعث آلودگی آب بسیاری از این قناتها شده است .
آنها که امروز تلمبه های ساخت خارج را مشغول آب کشی در دشت های ایران می بینند شاید اهمیت قنات را فراموش کنند اما آنان که به تاریخ این مرزو بوم و ابسته اند می دانند که این لوله های آب باریک که درون خاک جریان دارد چه سرمایه بزرگی برای این مردم بوده و این رشته آب را نصیب مردم این مملکت کرده است و بیش از سه هزار سال است که این رشته های باریک مرتباً این مایه حیات را به روی خاک رساند و گل لاله ، گندم ،جو ، سیب و به پرورانده اند .
همیشه پیرمردهای این سرزمین بیل ها را به دوش گرفته و همین لوله آب را بر این خاک رهبری کرده اند قنات همیشه توجه می خواهد یعنی باید پاک شود که آب آن خشک نشود قنات باید بیمه باشد و هروقت آب آن افتاد فوراً با پرداخت پول آب بازآید قنات یک اثر باستانی نیست بلکه نگاه به قنات باید بعنوان یک شیوه برتر استحصال آب و یک سامانه موفق بهره برداری از آب زیرزمینی و مهمتر از همه آمیخته با فرهنگ ،آداب و رسوم ، سنن ملی و مذهبی ایرانیان می باشد . کاریزهای شاهکارهای تمدن در ایران زمین بوده و میراث گرانبهای نیاکان زحمتکش ما در پهنه های خشک و کویری هستند.