نشر توسط:admin Views 29 تاریخ : 27 ارديبهشت 1395 نظرات ()
بر اساس مطالعات انجام شده و نظریات ابراز شده، تحولات اساسی در مسیر تاریخ تکامل اجتماعی و تمدنی بشر تاکنون از چهار مرحله یا موج و یا انقلاب تمدنی عبور کرده است:
1 . انقلاب کشاورزی برای تامین معیشت و تغذیه انسانها ؛
2 . انقلاب صنعتی برای تولید مواد و ابزار و تامین رفاه و آسایش زندگی بشر؛
3 . انقلاب اطلاعاتی که با اختراع رایانه و صنعت الکترونیک و فناوری اطلاعات و ارتباطات پدید آمد و به دیجیتالی شدن اطلاعات منجر شد ؛
4 . انقلاب مجازی که با گسترش شبکه جهانی اینترنت و فناوری اطلاعات به تولد فضای جدیدی برای زندگی و فعالیت بشر با عنوان فضای دوم و با اهمیت مجازی منجر شد که هم اکنون الگوی غالب در زندگی بشر است (حافظ نیا، 1:1390).
بروز اینترنت و به خصوص وب در دو دهه گذشته، موجب به وجود آمدن جریانی موازی در کنار جهان واقعی شده است که می توان از آن با نام جهان « واقعی- مجازی » یاد کرد. روند « جمع شدن همه صنایع ارتباطی در اینترنت »، صنعت چند رسانه ای و بستر شکل گیری « جهان دوم – جهان واقعی مجازی » در کنار « جهان اول – جهان واقعی فیزیکی » را فراهم آورد؛ با این خصوصیت که جهان مجازی از خصیصه آرمانی و خیالی برخوردار نیست، بلکه یک جهان واقعی است (عاملی، 2:1388).
بنابراین با ظهور فضای جدید و در واقع دو فضایی شدن جهان، اغلب پدیده های جهان واقعی در جهان مجازی ظهور کردند. شرکت های تعاونی را به عنوان یکی از این پدیده ها با توجه به رویکرد دوفضایی شدن زمان و بر اساس خصلت های عمده آن مورد مطالعه قرار می دهیم.
تعاونی چیست؟
الگوی تعاونی با فعالیتهای تجاری متعدد و متنوعی تطبیق داده شده است. در سال 1942 ایوان املیانوف، عالم فرهیخته علوم تعاون، به این مطلب اشاره نمود که « کثرت فعالیت در تعاونی ها بسیار و گوناگونی آنها به واقع نا محدود است » در نتیجه این تنوع، هیچ تعریف واحد جهانی برای تعاونی وجود ندارد. اما از این میان، دو تعریف عموما کاربرد دارد:
بر اساس تعریف « اتحادیه بین المللی تعاون » : تعاونی یک اجتماع مستقل از افرادی است که به طور داوطلبانه برای رفع نیازها و آرمانهای مشترک اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود از طریق یک بنگاه اقتصادی با مالکیت مشترک و نظارت مردمی گرد هم می آیند.
تعریف فراگیر دیگری نیز از تعاونی از سوی وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا در سال 1987 ارایه شده است: تعاونی، یک بنگاه کسب و کار در مالکیت مصرف کننده و با نظارت مصرف کننده است که سودها را بر مبنای سهام و نحوه استفاده از تعاونی (مازاد برگشتی) توزیع می کند. این تعریف عموما سه اصل اساسی را در برمی گیرد: مالکیت مصرف کننده، نظارت مصرف کننده و توزیع سودها به نسبت سهام ( زولی و کراپ، 20:1385).
زمان مجازی
زمان مجازی از خصلت های ذاتی و بنیادین فضای مجازی برخوردار است. زمان مجازی با شش خصیصه عمده که بر گرفته از زیر ساخت های فضای مجازی است، از زمان فیزیکی متمایز می شود. خصوصیات زمان مجازی عبارت است از:
1 ) فشردگی زمان و به عبارتی حرکت اتفاقات در فضای مجازی با سرعت بسیار تند تحقق پیدا می کند. مثل پست الکترونیکی که همزمان به یک میلیون کاربر ارسال می شود. فشردگی زمان را با نگاهی دیگر « فشردگی زمان و فضا » طرح نموده اند که بر مبنای آن زمان از سرعت بیشتر برخوردار است.
2 ) حضور موازی و هندسی زمان که منطق متفاوتی از هستی زمان را منعکس می کند نیز عنصر مهم دیگری است که در باز تعریف زمان باید به آن توجه نمود. زمان در جهان فیزیکی یک واحد خطی است که هر « آن، لحضه » ای جای « آن، لحضه » دیگر را می گیرد ولی زمان در فضای مجازی از خصلت حضورهای متکثر در آن واحد برخوردار است.
3 ) دیجیتالی بودن زمان در مقابل آنالوگ بودن زمان که زمان را تبدیل به یک وجود متکثر، نامتناهی و قابل شکستن می کند. زمان در اینجا از منطق صفر و یک واز یک " ساخت ریاضی" برخوردار می شود.
4 ) غیرمرکزی بودن زمان در مقابل مرکزی بودن زمان که موجب می شود مفهوم جغرافیایی زمان به مفهوم " جهان گرایانه " زمان تبدیل شود. غیرمرکزی بودن فضای مجازی در مقابل مرکزی بودن جهان واقعی منجر به « پایان انزوای مکان » می شود و در قلمرو اقتصادی موجب باز تعریف « واحد کار» می شود و امکان ارتباط جهان پراکنده در فضاهای جغرافیایی متعدد را با یکدیگر فراهم می سازد. غیرمرکزی بودن اشاره به ظرفیتی دارد که منجر به انعطاف در فضای جغرافیایی و بهره وری فضاهای دور افتاده با « ارزش نیروی کار» متفاوت در روابط تجاری می شود.
5 ) هایپرتکس بودن زمان که موجب می شود پیوست های مرتبط با مکان نه فقط در « پیوست های تاریخی شهر» بلکه در همه پیوست های مرتیط با شهر در جهان فراهم شود. با این نگاه زمان عنصری است که عناصر خطی و طولی را تبدیل به عناصر موازی و افقی می کند و از سوی دیگر عناصر موازی را در محورهای دیگر زمانی با خود پیوند می زند.
6 ) واقعیت مجازی شدن زمان، عنصر ششمی است که منطق « تقویت جغرافیا و مکان » را در عرصه مجاز معنا می بخشد و موجب شکل گیری « شهر مجازی » در کنار « شهر فیزیکی » می شود ( عاملی، 13:1388).
تعاونی و زمان مجازی
در جهان فیزیکی شرکت های تعاونی با توجه به وظایف و مسئولیت های اعضای آن با محدویت هایی مواجه است. یکی این محدودیت ها زمان است. شرکت نیازمند رقابت در بازار، برقراری ارتباط با خریداران و مشتریان، بازاریابی و دسترسی به بازارهای بزرگ، انجام وظایف و مبادلات اداری، تبادل کالا و خدمات و...است. در جهان مجازی فشردگی زمان همه این وظایف و مسئولیت ها را تحت شعاع قرار می دهد. در جهان مجازی همه این روندها علاوه بر اینکه در یک پهنه موازی می توانند قرار بگیرند، با سرعت بسیار بالایی انجام می شوند. دیگر مبادلات اداری نیازمند کاغذ بازی ها و صرف هزینه های بالا و زمان طولانی ندارد، تبادل اطلاعات بین خریداران و فروشندگان نیازمند زمان و مکان واحد نیست. جهان مجازی با فشردگی زمان همه این امور را تسهیل کرده است. فشردگی زمان در جهان مجازی موجب کوتاه شدن زنجیره عرضه خدمات شرکت های تعاونی می شود. زمان در بستر مجازی موضوع زندگی – زندگی است. زمان در فرآیند جهان فیزیکی موضوع انتزاع شده از گذشته، حال و آینده است ولی زمان در فضای مجازی جریان گذشته، حال و آینده در یک زمان است. در جهان فیزیکی فرآیندها بر طبق زمان یک مسیر خطی را دنبال می کند، بنابراین شرکت های تعاونی در جهان مجازی بر خلاف جهان فیزیکی با استفاده از خصلت حضورهای متکثر و موازی به کسب و کار خود رونق می بخشند. به عنوان مثال شرکت تعاونی جهت اجرای نظرخواهی از مشتریان در باره عملکرد شرکت و بدین ترتیب برقرای روابط با مشتریان، می تواند فرم نظرخواهی را همزمان برای صدها نفر ارسال نماید. فضای مجازی مبتنی بر اعداد و منطق صفر و یک است بر همین اساس کاربر توانایی تغییر و دخالت در این فضا را دارد. بر این اساس شرکت های تعاونی می توانند حضور متکثر و نامتناهی در جهان مجازی داشته باشند. همانطور که در بالا ذکر شده غیرمرکزی بودن اشاره به ظرفیتی دارد که منجر به انعطاف در فضای جغرافیا یی و بهره وری فضاهای دور افتاده با ارزش نیروی کار متفاوت در روابط تجاری می شود. غیرمرکزی بودن این ظرفیت را برای تعاونی ها بوجود آورده است تا در ابعاد جهانی عمل کند و روابط تجاری خود را گسترش دهد. بنابراین اگر یک واحد کار که در جهان فیزیکی 8 ساعت طول بکشد، در یک لحظه مجازی صورت بگیرد، تحولی در ارزش مالی کار فیزیکی و کار مجازی خواهد بود برمبنای خصلت هایپرتکس بودن زمان، شرکت های تعاونی در همسایگی جهان قرار می گیرد. این خصلتی است که در جهان فیزیکی وجود ندارد. در اینجا با پنجره هایی از زمان روبرو هستیم که امکان یک تعامل شبکه ای را فراهم می آورد، برخلاف جهان فیزیکی که تک فضایی است. واقعیت مجازی شدن زمان، باعث شکل گیری تعاونی مجازی در کنار تعاونی فیزیکی می شود. بنابراین اینجا یک تغییر پارادایمی صورت می گیرد که اساسا منطق متفاوتی دارد. بنابراین شرکت تعاونی بایستی بر این مبنا به بازتعریف وظایف، مسئولیت ها و عرصه عمل خود بپردازد. در نتیجه همه اینها شرکت های تعاونی در جهان مجازی گستره ای جهانی دارد، خرید و فروش جهانی و در نتیجه مشتریانی جهانی دارد، شرکت می تواند با رفع محدویت زمانی و مکانی در این جهان به وظایف خود عمل کند. بنابراین شرکت های تعاونی علاوه بر حضور فیزیکی در جهان دوم نیز حضور دارند و شرکت های نیز هستند که منحصرا در جهان مجازی عمل می کنند.
منابع:
عاملی، س. (1388). زمان مجازی تحول در نهاد های مجازی. تهران: موسسه انتشارات بعثت.
عاملی، س. (1388). شبکه های علمی مجازی. تهران : پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
حافظ نیا، م. (1390). جغرافیای سیاسی فضای مجازی. تهران: انتشارات سمت
زولی، ک. و کراپ، ر. (1385). اصول و رویکردهای تعاون در قرن بیست یکم. تهران: انتشارات وزارت تعاون، معاونت تحقیقات، آموزش و ترویج.