خبرگزاری آیصد (جدیدترین و جذاب ترین اخبار ایران و جهان)

نشر توسط:admin Views 28 تاریخ : 27 ارديبهشت 1395

امروزه جوامع بشری به خصوص در شهرهای بزرگ با مشکلات عدیده ای روبرو هستند. آلودگی هوا و آلودگی صوتی سالانه خسارت های مالی و جانی زیادی به بار می آورد. ترافیک خودروها در کلان شهرها علاوه بر ایجاد آلودگی معضلات اجتماعی زیادی درست می کند. رشد سریع جمعیت و تمرکز آن ها در شهرها در سراسر جهان بر دور نمای زندگی اکثریت بشریت اثر می گذارد. شهرها با رشد هم معنی شده و به طور فزاینده در معرض بحران های ناگوار، به ویژه در کشورهای در حال توسعه هستند. فقر، تخریب محیط زیست، فقدان خدمات شهری، نزول زیر بناهای موجود، فقدان دسترسی به زمین و سرپناه و در یک جمله اتلاف سرمایه های طبیعی و انسانی از جمله بحران های مربوط به این موضوع هستند. این در حالی است که بی توجهی به خدمات زیربنایی و خدمات عمومی شهری باعث بروز کمبودها و فشار بر تاسیسات موجود می شود.

فضای پیچیده شهر، دانشمندان، متخصصان و مسئولین را برای برطرف کردن معضلات به فکر اصلاح و ایجاد ساختارهای جدید شهری وادار نموده است. در هزاره ی سوم، فن آوری اطلاعات به عنوان عمده ترین محور تحول و توسعه در جهان منظور شده  و دستاوردهای ناشی از آن چنان با زندگی مردم عجین گردیده است که بی توجهی به آن، اختلالی عظیم در جامعه و رفاه و آسایش مردم به وجود می آورد و نقش کلیدی فن آوری های نوین اطلاعات و ارتباطات را در عرصه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی نمی توان نادیده گرفت. امروزه شهر الکترونیک به عنوان راهکار بی بدیل حل معضلات شهری مورد توجه شهرسازان و مدیران شهری واقع شده است.

فناوری اطلاعات به عنوان عمده ترین محور تحول و توسعه در جهان امروزی مطرح شده و دستاوردهای ناشی از آن به گونه های مختلف در زندگی مردم تاثیرگذار بوده است. این تحولات واژه هایی مانند: تجارت الکترونیک، بانکداری الکترونیک، شهر الکترونیکی و حتی دولت الکترونیکی را به همراه داشته است.

شهر الکترونیک و شهروندی الکترونیک

اصطلاح شهر الکترونیکی (دیجیتال) برای اولین بار در سال 1994 در کنفرانس شهر دیجیتال اروپا معرفی شد. این شهرها که حیاتشان وابسته به شهرهای فیزیکی است در سه دسته از امور یعنی ارائه اطلاعات، خدمات شهری و کالبد سه بعدی تقسیم می شوند. البته گونه چهارمی هم برای این شهرها می توان تصور کرد که هر سه نوع امور قبلی را با هم شامل می شود. البته هنوز چنین فضاهایی گسترش لازم را نیافته است و در سالهای آینده باید منتظر آن بود. شهر مجازی جامع و ایدئال یا نوع چهارم می تواند هم شهری سه بعدی باشد و هم کاربران ضمن گشت و گذار در آن به اطلاعات کافی دسترسی داشته و هم به طور همزمان بتواند خدمات شهری را دریافت کنند. در این گونه شهرها شهروندان از وجود واقعی برخوردارند که دارای همان حقوق و تعهدات دنیای واقعی است. آنها برای زندگی کردن در این گونه شهرها باید سواد اطلاعاتی و دیجیتالی لازم را داشته باشند. به این گونه شهروندان، شهروند مجازی یا شهروند الکترونیکی نیز اطلاق می شود.

شهروند الکترونیک کسی است که توانایی انجام وظایف روزمره ای را که ایفای نقشهای متفاوت در طول زندگی برای وی بوجود می آورد به کمک ابزارهای الکترونیکی دارد. مقوله های جدیدی چون تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک، سلامت الکترونیک، انتشارات الکترونیک و انتخابات الکترونیک هر یک در برگیرنده قسمتی از زندگی و فعالیت های روزمره این شهروندان است. شهروند الکترونیک باید بتواند در قالب آنها به انجام وظایف خویش بپردازد. شهروند الکترونیک به شهروندی گفته می شود که توانایی استفاده از خدمات برخط دولتها را درحد مطلوب دارد. در واقع شهروندان الکترونیک همان کاربران جوامع اطلاعاتی اند (حافظ نیا، 144:1390).

شهر الکترونیک، شهر هوشمند و شهر مجازی واژه های هستند که شهروند الکترونیک را به دنیای جدید و زندگی در شهر های مدرن، دعوت می کنند، شهری که در آن می توان به طور آنلاین خرید کرد، حساب های خود را آنلاین پرداخت کرد، آنلاین جلسه برگزار کرد و حتی آنلاین سفر کرد. شهر الکترونیک شهروندان را از دنیای یک بعدی شهرهای سنتی و امروزی، به دنیای دو بعدی می برد که دستاورد فناوری های نوین اطلاعات و ارتباطات دنیای اینترنتی است. شهر الکترونیک، شهری 24 ساعته است که امور شهری در تمام شبانه روز در آن جریان دارد. شهروندان می توانند از طریق اینترنت، در هر زمان و هر مکان به اطلاعات و خدمات آموزشی، تفریحی، تجاری، اداری، بهداشتی و ... مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند (کیانی، 45:1390).

در شهر مجازی، خدمات شهری بدون هیچ محدودیت زمانی و مکانی انجام می شود. مفهوم شهر و دولت مقید به ساعت کار اداری، تبدیل به شهر و دولت 24 ساعته در هفت روز هفته می شود و شهروندان در همه ساعات و دقایق روز امکان بهره مندی از خدمات دولتی و شهری را خواهند داشت.

در شهر مجازی، خدمات اطلاعاتی بدون هیچ محدودیت زمانی و مکانی انجام می شود. مفهوم شهر و دولت مقید به ساعت کار اداری، تبدیل به شهر و دولت 24 ساعته در هفت روز هفته می شود و شهروندان در همه ساعات و دقایق روز امکان بهره مندی از خدمات دولتی و شهری را خواهند داشت. (عاملی،1384)

نتیجه گیری

1 - شهروند الکترونیک با استفاده از فناوری های ارتباطی جدید می تواند به طور شبانه روز با دوستان یا اقوام ارتباط برقرار کند در حالی که این امکان برای شهروند سنتی وجود نداشت.

2 – شهروند الکترونیک می تواند آخرین اطلاعات، اخبار و هرچه نیاز دارد در این اینترنت جستجو کند.

3- شهروند الکترونیک بنا به آنچه منطق جهانی شهر الکترونیک اقتضا می کند دسترسی آسان تری و وسیع تری به شهر دارد. به عنوان مثال او در لندن است ولی از خدمات شهر الکترونیک تهران استفاده می کند.

4- شهروند در شهر فیزیکی ممکن است با بی عدالتی و تبعیض اجتماعی روبر شود، اما شهر الکترونیک باعث دستیابی به عدالت اجتماعی همگانی با توزیع عادلانه و یکسان خدمات و اطلاعات می شود.

5- شهروند الکترونیک برخلاف شهروند سنتی نیازی به صرف انرژی در مسیرهای رفت و آمد ندارد و به طور بهینه از آن استفاده می کند.

6- شهروند الکترونیک در رفاه و آسایش بهتری به سر می برد.

7- شهروند الکترونیک در شهری بدون تعطیلی زندگی می کند. و در هر زمان می تواند به خدمات آموزشی، بهداشتی و ... دسترسی پیدا کند.

8- شهروند الکترونیک به واسطه سرعت کارها و افزایش بازده آنها از روحیه و سلامت بهتری برخوردار است و بسیاری از مزایای دیگر که در اینجا مجال بحث بیشتر وجود ندارد.

در کشور ما برای رسیدن به چنین سطحی تلاش هایی صورت گرفته است. از جمله پروژه شهر مجازی تهران که با همکاری شهرداری تهران و مرکز فناوری اطلاعات دانشگاه تهران در دست پیگیری است. رسیدن به چنین سطحی یعنی کاهش آلودگی هوای تهران، کاهش ترافیک شهری، کاهش ازدحام جمعیت در خیابان ها به خصوص جمعیتی که از اطراف برای خدمات اداری و شهری به مرکز می آیند و کاهش بسیاری از معضلات دیگر که پاره ای از آنها در مقدمه بیان شد.

منابع:

حافظ نیا، م. (1390). جغرافیای سیاسی فضای مجازی. تهران: انتشارات سمت.

عاملی، س. (1384). دوفضایی شدن شهر:شهرمجازی ضرورت بنیادین برای کلان شهرهای ایران. فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 3، بهار و تابستان 1384.

کیانی، ا. (1390). شهر هوشمند ضرورت هزاره سوم در تعاملات یکپارچه شهرداری الکترونیک. فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، شماره 14، پاییز1390